Gebelikte, doğum sırasında ya da doğum sonrası yaşanan sorunlara bağlı olarak nörolojik açıdan gelişme geriliği görülebilecek bebeklere ‘Riskli Bebek’ denir. Gelişme geriliği, duyu motor problemler, dil geriliği, davranışsal sorunlar ve psiko-sosyal açıdan risk altında olan bebeklerdir.

​

Riskli bebek doğumu ile ilişkili etkenler nelerdir?

​

Doğum öncesi sorunlar;

• Takipsiz gebelik

• Gebelikte yasadışı ilaç alkol ve sigara kullanımı

• Annenin kronik hastalıkları (diyabet, hipertansiyon, böbrek yetmezliği, konjenital kalp hastalıkları)

• Hamilelik döneminde geçirilen enfeksiyonlar,

• Konjenital anomaliler

• Anne karnında büyüme geriliği

• Çoğul gebelik

• Preeklampsi (Hamileliğin 20. haftasında sonra iki veya üçüncü ayda ortaya çıkan kan basıncı bozukluğu)

• Eklampsi (Daha şiddetli ve ciddi bir rahatsızlık olup yüksek tansiyona bağlı olarak bebeğin acil alınmasını gerektirir.)

• Plasenta previa (plasentanın rahim aşağı kısımlarına yerleşip rahim boynunu kısmen ya da tamamen kapattığı ender durum)

​

Doğum sırasındaki sorunlar;

• Erken doğum / Geç doğum

• Erken membran rüptürü

• Doğum travması

• Oksijensiz kalma

• Uterin kanama

• Mekonyumlu doğum

​

Doğum sonrası sorunlar;

• Doğum kilosunun <2500 gram ya da > 4000 gram olması

• Yenidoğan döneminde sepsis

• Menenjit

• Beyin kanaması

• Beslenme yetersizliği

• Hipoglisemi

• Solunum yetmezliği ve ventilatörde kalma öyküsü

• Hiperbilirubinemi

​

    A. PREMATURELER    

Doğum haftası 37 haftadan küçük bebekler ‘Prematüre’ olarak tanımlanır.

• < 37 hafta Prematüre

• <32 hafta Moderate Prematüre

• <28 hafta Very Premature

• <24 hafta Extreme Premature

Ülkemizde tüm doğumların %12-14 premature doğumdur. Ayrıca prematüre doğumların %50'si 32 haftanın altındadır. Gelişimleri ağırlıkları ile de bağlantılıdır.

 %6 sı <1000 gram, %14'ü 1000-1499 gram ve %22si 1500-2499 gram arasındadır.

​

 2 tip Prematüre vardır:

1. Provoke olmuş; enfeksiyon, anne ait problemler, anormallikler, Plasenta ayrılması, amniyon sıvısı fazlalığı, diyabet...

2. Sebebi belli olmayan; genetik?

​

Premature önemli faktörler

• Çoğul gebelik, Tüp bebekler

• Annenin kronik hastalıkları (diyabet, sistemik lupus eritamasus, böbrek ve kalp hastalıkları, preeklampsi, gebelik tiroidi)

• Sosyal ekonomik düşük ve zor şartlarda çalışma

• Anne yaşının <18 veya anne yaşının >35 olması

• Bebeğe ait patolojiler (Fetal kan dolaşım problemleri, ters kan dolaşımı, böbrek problemleri…)

​

Premature bebekler erken dönemden itibaren küvez hikayesi olsun yada olmasın düzenli aralıklarla takip edilmelidir. Özellikle Prechtl’s GM Assessment (ilk 4 ay içinde uygulanabiliyor) ve TİMP (Test of İnfant Motor Performance Test) uygulama eğitimlerini almış Pediatrik Fizyotarpistler; riskli ve premature bebekleri değerlendirerek, bebeğin nörolojik açıdan risk altında olup olmadığının erken tanılanması ve erken müdahale için yol göstermektedir.

​

    B. ÇOĞUL GEBELİK

Tüm doğumların %3'ünü ikiz veya daha fazla bebekten oluşan çoğul gebelikler oluşturur. Çoğul gebeliklerde erken doğum riski artmıştır. (İkizlerin %40'ı 37 haftadan önce spontan olarak doğmaktadır.)

Tekiz gebeliklere kıyasla komplikasyonlar daha yüksektir. Fetüs sayısı arttıkça büyüme geriliği, erken doğum, düşük doğum tartısı, yoğun bakımda yatma riski, yoğun bakımda kalış süresi, majör özür, Serebral palsi ve hayatın ilk yılında ölüm riski de artmaktadır.

Serebral palsi riski ikizlerde 7 kat, üçüzlerde 17 kat artmıştır.

​

    C. NEONATAL ENSEFALOPATİ

Metabolik, hipoksik-iskemik (oksijensiz kalma), travma, inme ve menenjit gibi etkenlere bağlı gelişebilen hipereksitabilite, Koma ve nöbetler ile karakterize bir durumdur.

• Hipoksik İskemik Ensefalopati

• Bilirubin Ensefalopatisi (BE) (kernikterus)

• Merkezi sinir sistemi enfeksiyonları

 

    D. KONJENİTAL ENFEKSİYONLAR

 

    E. ANNE KARNINDA BÜYÜME GERİLİĞİ

Çoğul gebelik, kromozom hastalıkları, kronik fetal enfeksiyonlar, anomaliler, radyasyon, beslenme bozuklukları, plesanta ayrılması, tümör, preeklampsi, hipertansiyon, böbrek – kalp - akciğer hastalıkları, sigara - alkol kullanımı … gibi nedenlere bağlı olarak anne karnındaki gelişimini geri kalmasıdır.

​